Return to site

Ineffectiviteit van 'sleepwet' is laatste strohalm voor de tegenstanders

broken image

Sleepwet

Bij de meeste privacy-activisten (en andere liefhebbers van een niet al te overheersende overheid) dringt het besef door: het tegenhouden van de sleepwet is vechten tegen de bierkaai. De coalitie legt een eventuele nee-stem bij het referendum al bij voorbaat naast zich neer. Zo stelde CDA-leider Sybrand Buma dat hij wil dat de sleepwet doorgaat en dat het referendum niet als een echt referendum gezien moet worden. De slag lijkt dus bij voorbaat al verloren. Hoe kunnen we de oorlog winnen en de sleepwet alsnog van tafel krijgen?

Er is nog een smal pad door de bergen. Bij een nee-stem moeten we afdwingen dat we gaan meten of de wet daadwerkelijk leidt tot minder terrorisme. We moeten het frame veranderen van zorgen over ‘Big Brother’ naar zorgen over effectiviteit. Dan zal blijken wat velen nu al vermoeden maar weinigen binnen de coalitie willen geloven: een sleepwet werkt niet.

Waarom werkt een sleepnet niet? Problematisch bij de zoektocht naar terroristen is dat het er heel erg weinig zijn. Een paar terroristen te spotten tussen miljoenen mensen is dus heel lastig. De bekende speld in de hooiberg. Het sleepnet verzamelt miljoenen datapunten van smartphones, tv’s en laptops in duizenden huizen, buurten en wijken. Meer hooi op de hooiberg dus.

Maar is er dan niet een slimme data-analysetechniek om verdachte patronen uit die miljoenen datapunten te destilleren? Het klopt dat er de afgelopen jaren enorme vooruitgang is geboekt op het gebied van het analyseren van grote hoeveelheden data. Maar een analyse van ‘big data’ levert eerder een ruwe schets op dan een precies schilderij. Het is moeilijk, zo niet onmogelijk, de analyse zo te doen dat we precies de terroristen eruit filteren. De waarschuwingssystemen zullen overspoeld worden met onschuldige verdachten. Op zijn best kunnen we nu een speld gaan zoeken in een nieuwe hooiberg die even groot is als de hooiberg waar we aanvankelijk mee zaten in het oude systeem.

We schieten dus niet zoveel op met de nieuwe wet, maar daar hoor je nu weinig mensen over. Het is merkwaardig dat de discussie over de doelmatigheid is ondergesneeuwd in het publieke debat. En dat terwijl de ineffectiviteit van de wet juist voor de tegenstanders de laatste strohalm lijkt te zijn om de wet alsnog af te schieten, zij het in een later stadium.

Hoe heeft het zo ver kunnen komen? Aanvankelijk leken de tegenstanders het goede mediaframe te hebben door de wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten om te dopen tot ‘sleepwet’. Deze term geeft treffend weer dat er op grote schaal data verzameld wordt en dat de privacy van burgers in gevaar is. Maar schijn bedriegt: het zijn juist de voorstanders van de sleepwet die deze slim in markt hebben gezet. Namelijk exact als een keuze tussen meer veiligheid en het verlies van een beetje privacy. (Je zou zelfs kunnen beargumenteren dat de term sleepwet daarbij heeft geholpen.) We weten dat in tijde van terrorisme de meerderheid van de Nederlanders op safe spelen. Sterker nog, uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat mensen helemaal niet goed zijn om de waarde van hun privacy in te schatten. We verkopen bijvoorbeeld onze data aan Facebook en Google voor een vaak belachelijk lage prijs.

Wellicht kunnen tegenstanders van de wet de Nederlander raken op een plek waar zeker een nationale gevoeligheid zit: de portemonnee. Als blijkt dat miljoenen aan belastinggeld gespendeerd worden aan een wet die de pakkans op terroristen niet vergroot, dan zouden de rapen gaar moeten zijn.

De uitslag van het referendum wordt genegeerd, dat weten we nu al. Maar als een grote meerderheid ‘nee’ stemt, moeten we gaan meten of de wet leidt tot het vangen van meer terroristen. Denk bijvoorbeeld aan een vergelijking met andere landen of de periode van voor de sleepwet.

Nu wordt er louter geëvalueerd of de sleepwet wel genoeg privacybescherming biedt. Precies dus de uitruil tussen veiligheid en privacy waar we van weg willen.

Er is trouwens nog een lichtpuntje: het CDA spreekt in haar verkiezingsprogramma van ‘de criminaliteit effectief terugdringen’, dus ook die partij zou voor moeten zijn.